Boomwaden tonen de kracht van kunst en rituelen
Prachtige wezens
Bomen zijn fantastische wezens. Ze zijn belangrijk voor de zuurstofhuishouding van de planeet, zorgen voor brandstof, we maken er meubels mee, ze zijn een woonplaats voor talloze dieren en nog zo veel meer. Ze zijn een van de wonderen die onze planeet in leven houden. Met hun wortels staan ze in verbinding met de aarde. Met hun takken reiken ze uit naar de hemel. Samen vormen ze bossen en parken; biotopen van gezonde, levengevende natuur. Als bomen verdwijnen verdienen ze dan ook onze aandacht.
Participatief kunstproject maakt afdrukken van dode bomen
Participatief kunstproject, met steun van stad Leuven, waarin de relatie tussen mensen en bomen wordt aangegaan door het maken van afdrukken van dode bomen.
Het project startte met een persoonlijk initiatief: het afdrukken van de stam van een omgevallen boom in mijn omgeving, als een manier om afscheid te nemen en de boom te eren. Op een ritueel-artistieke manier stilstaan bij het belang van bomen voor het bos als ecosysteem en bij de boom als levend wezen. Het proces startte met handelingen om eer te betuigen, te danken en verbinding te maken op spiritueel niveau, onder meer met een pijp-ceremonie (Noord-Amerikaanse traditie). Vervolgens werd met een techniek die aanleunt bij de houtsnede en met natuurlijke inkt een afdruk gemaakt op natuurlijk linnen. Daarbij wreven we met stenen over het doek, om zo de inkt te laten indringen.
Om dit proces te kunnen herhalen, nu met diverse doelgroepen, werd een subsidie-aanvraag bij stad Leuven ingediend. Dat maakte het mogelijk om met een aantal organisaties samen te werken.
Het was zeer leuk om samen afdrukken van de boom te maken. We hadden dit nog nooit gedaan. We hebben ook over de boom gepraat. We mochten de verf maken en de boom er mee insmeren. Daarna hebben we het doek op de boom gelegd en er met stenen of onze handen op gewreven. Onze afdruk was zeer mooi. Het was een reusachtige afdruk. Het was leuk om dit dan te mogen dragen naar het huis van Lies. We mochten naar de opening van de tentoonstelling komen. Onze afdruk hing er omhoog. We waren fier dat we er mochten bij zijn. We waren precies echte kunstenaars. We willen dit zeker nog eens doen (of iets anders).
Een reactie van de groep anders-begaafden
Voorbereidende workshops gevolgd door artistiek ritueel
Bij de deelnemende organisaties – een tuinbouwschool, een vereniging voor mensen in armoede en een instelling voor anders-begaafden – startten we telkens met een voorbereidende workshop met een dubbele doelstelling: enerzijds het aanleren van de gebruikte technische handelingen, anderzijds het aangaan van een gesprek over de relatie van de deelnemers met bomen en over thema’s als afscheid nemen. Vervolgens gingen we samen naar het bos, waar een artistiek ritueel volgde.
Het begon telkens met de wandeling naar de plek van de omgevallen boom. Het aankomen in de natuur en bij zichzelf. Vervolgens volgde een ritueel dat in grote lijnen verliep zoals hierboven omschreven. Verbinding maken met de boom, de afdruk maken (in een aantal fasen, waarbij dezelfde handelingen steeds herhaald werden) en het danken en afscheid nemen van de boom.
Hoewel de ervaring telkens anders was, ontstond er telkens al snel een relatie met de boom, die deelnemer werd van het proces. De sfeer bouwde zich op van zoekend, soms onwennig, naar verbonden en blij. Telkens kwamen mooie gesprekken naar boven en er werd veel gezongen.
Uiteindelijk werden de verschillende afdrukken en een video van het proces getoond in een tentoonstelling in het centrum van Leuven.
Kwestbare connectie met een boom
Voor de deelnemers was het vaak een nieuwe ervaring om zich zo open te stellen voor een emotionele connectie met een boom. Dit werd als helend en verbindend ervaren. Zo veranderde bijvoorbeeld de sfeer in de klas van 8 tuinaanleggers-in-opleiding grondig. Van ‘stoere pubers’ die hun emoties liever voor zichzelf hielden naar een hechte groep jongens die er voor elkaar waren. Velen kijken sinds toen op een andere manier naar bomen en het bos. Het bewustzijn is veranderd. De ervaring een van verbinding met andere levende wezens. In het algemeen werd de dag vooral als gezond en helend ervaren.
De tentoonstelling die vervolgens aan het project verbonden was maakte dat de deelnemers zich nog meer fier voelden over wat ze hadden gedaan.