Herdenkingsrituelen voor lokale gemeenschappen in Sint-Truiden en Alken
De voorbije (Covid-)periode laat sporen na
Voor wie tijdens de corona periode afscheid moest nemen van een geliefde waren de gevolgen van de corona-pandemie bijzonder zwaar. Het afscheid gebeurde immers in erg moeilijke, bevreemdende en beperkende omstandigheden. Dat laat sporen na.
In die periode zetten enkele zwaar getroffen gemeenten stappen om nabestaanden te helpen in hun verwerkingsproces door het opzetten van een herdenkingsceremonie. De omstandigheden waarin mensen overleden – vaak zonder fysieke aanwezigheid van hun geliefden – kunnen niet meer veranderd worden. Het blijft een wonde die heling vraagt. Het is een persoonlijk proces, maar de steun van de gemeenschap kan een belangrijke rol spelen. Een gepast gemeenschappelijk ritueel is immers helend en verbindend. Het helpt mensen bij hun verwerking door het verdriet en de pijn te erkennen, de herinnering te delen en zo het verlies samen te dragen. Tegelijk biedt een ritueel ook ruimte voor verbinding, nieuwe hoop en vertrouwen in de toekomst. Het markeert de overgang naar een nieuw begin, samen, waarin het gemis een plek krijgt.
Deze herdenkingsrituelen zijn niet alleen betekenisvol voor de mensen die direct getroffen werden door het verlies van een dierbare, maar ook voor de rest van de gemeenschap. Deze crisis raakt immers iedereen op zijn/haar manier. Elke ceremonie – en de voorbereiding ernaartoe – creëert een ruimte om je eigen hart te openen voor de pijn van anderen, maar ook van jezelf. Het aangaan van de hartsverbinding die in op zo’n bijzonder moment mogelijk wordt kan de basis worden voor diepe heling en verlichting. Het vraagt moed, maar is ook een bijzondere kans voor een hechtere, meer mens-gedragen gemeenschap.
Herdenkingsceremonie en rituelen maken de steun van de gemeenschap voelbaar
We mochten de stad Sint-Truiden begeleiden bij de ontwikkeling van een publieke herdenkingsceremonie, die via de regionale TV live door alle Limburgers gevolgd kon worden.
We begeleidden ook de gemeente Alken bij het creëren van een herdenkingsritueel, een herdenkingsmonument en de inrichting van drie troostplekken.
We staan klaar om elke gemeente, maar ook elke organisatie of andere gemeenschap van mensen die de nood voelt om een gedeelde rituele bedding te geven aan het omgaan met verlies in de huidige crisis, te begeleiden.
Afscheidsrituelen zijn van alle culturen en alle tijden. Ze horen bij de mens. Ze helpen ons omgaan met een van de meest ingrijpende gebeurtenissen in ons leven, het verlies van een geliefde. Op deze momenten delen we herinneringen, vreugde en verdriet met elkaar en met de gemeenschap. Om daarna weer verder te kunnen gaan. Een mooi afscheid geeft troost. Een mooi begrafenisritueel biedt kracht en erkenning. Het doet pijn als dit niet op een gepaste manier kan gebeuren. Er blijft dan iets openstaan.
Vergeet-me-nietjes als blijvend symbool van herdenking
In Sint Truiden had de communicatiedienst al een mooie basis gelegd voor het event. Onze begeleiding bestond in het toevoegen van de rituele, ceremoniële focus. We kozen we voor het vergeet-me-nietje als blijvend symbool van de herdenking. En we begeleidden de stad bij het opbouwen van het programma, het kiezen van de vormen, de algemene toonzetting en het schrijven van teksten.
In Alken was het oorspronkelijke doel om een grote live ceremonie te organiseren voor alle nabestaanden van mensen die aan Covid en in deze periode overleden waren. Ook Alken koos voor een bloem als symbool: de gele paardenbloem staat voor de zon, het volle leven dat altijd blijft doorgaan; de witte bol voor de maan, het afscheid, het verdriet én de hoop.
Ceremonie in Sint-Truiden en Alken Herdenkt
Sint-Truiden. Mensen die in de voorbije (Covid-)periode een geliefde verloren waren, hadden een mooie uitnodiging ontvangen, met een gouden vergeet-me-nietje. De ceremonie ging door in het Speelhof, een mooie, groene locatie aan de rand van Sint Truiden. De sfeer, in aanwezigheid van nabestaanden, de regionale TV en heel wat politici, was ingetogen. Mooie live-muziek werd afgewisseld met getuigenissen van familieleden en zorgverleners en woorden van burgemeester en gouverneur. Vergeet-me-nietjes in keramiek werden tenslotte op een nieuwe stilteplek geplaatst, waar al een in cortenstaal gegraveerd gedicht aanwezig was. Voor Alken was het plan om een co-creatief traject te gaan, dat uitmondde in een grote ceremonie. De situatie met Covid liet dit echter nog niet toe, zodat de plannen werden aangepast. Gesprekken met nabestaanden brachten ons meer in voeling met wat gebeurd was (op korte tijd waren zo’n 40 mensen in het dorp overleden). In samenwerking met een lokale kunstenaar en met de lokale Ferm-afdelingen werd in elke deelgemeente/parochie een stilteplek ingericht met paardenbloemen-kunstwerken. De gemeente voerde communicatie rond het thema ‘Alken Herdenkt’, om zo de hele gemeenschap te betrekken bij het moment waarop de burgemeester, telkens in aanwezigheid van enkele plaatselijke vertegenwoordigers van de nabestaanden, de stilteplekken opende. Het moment werd op video vastgelegd en via de lokale website gedeeld.
Meer op www.alken.be/alkenherdenkt
De samenwerking met Corporate Rituals heeft ervoor gezorgd dat een ceremonie, een proces, plekken gecreëerd werden, waarin zowel de aanwezigen als de kijkers erkenning, troost en rust vonden. Rituelen die het verdriet van velen erkende en het gemis aan een normale begrafenis in gemeenschap, dat velen ervaren hadden, enigszins verzachtte.